Liệu Trung Đông có thể tồn tại nếu không có dầu mỏ?

Các nhà sản xuất dầu ở vùng Vịnh đang gặp khó khăn trong việc đa dạng hóa nền kinh tế của họ khỏi sự đóng góp doanh thu xuất khẩu lớn nhất từ dầu, và họ có thể mất ít nhất một thập kỷ để đạt được bất kỳ tiến bộ nào về điều này. Đây là dự báo của Moody's trong một báo cáo gần đây, được Reuters trích dẫn, lưu ý rằng sự phụ thuộc vào nguồn thu từ dầu mỏ sẽ "hạn chế uy tín" đối với sáu thành viên của Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC): Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Saudi Arabia, và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Dự báo này hầu như không gây bất ngờ cho bất kỳ ai theo dõi khu vực Trung Đông. Các nền kinh tế dầu mỏ vùng Vịnh đã cố gắng đa dạng hóa nền kinh tế của họ trong bối cảnh giá dầu lao dốc năm 2014, nhưng họ thiếu nguồn lực để làm nhiều việc một cách chính xác do giá dầu giảm. Để giải quyết cuộc khủng hoảng, chính phủ các nước này đã phải đưa ra các biện pháp thắt lưng buộc bụng và một số cải cách, nhưng lại vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của công chúng, và có nguy cơ mất ổn định nếu tiếp tục thúc đẩy cải cách.

Bây giờ, tình hình thậm chí còn nghiêm trọng hơn vì mức độ hủy hoại nhu cầu chưa từng có mà đại dịch gây ra vào năm ngoái. Sự phá hủy nhu cầu này dẫn đến sự sụt giảm giá cả khiến các nền kinh tế vùng Vịnh phải vay nợ ngày càng nhiều.

Đầu năm nay, Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF đã đưa ra dự báo rằng doanh thu của các nhà sản xuất dầu mỏ ở Trung Đông và Bắc Phi có thể sụt giảm 270 tỷ USD vào cuối năm 2020. Riêng nền kinh tế của các nước vùng Vịnh, một quan chức của Quỹ IMF cho biết vào thời gian đó, có thể giảm 7,6% vào năm 2020.

Đi vay là cách duy nhất để các nền kinh tế này có được một số tiền mặt rất cần thiết khi thế giới quay cuồng với ảnh hưởng của đại dịch. Không có thời gian cho việc đa dạng hóa khi bạn phải tìm cách tồn tại. Tuy nhiên, bây giờ, mọi thứ đã khác. Giá dầu đã phục hồi mạnh đến mức có nhiều dự báo giá dầu Brent có thể chạm mốc 100 USD trước đó không lâu.

Đối với các nền kinh tế có mức hòa vốn cao như Bahrain và Kuwait, đây sẽ là một giải pháp đáng hoan nghênh cho vấn đề ngân sách của họ. Ngay cả đối với những nước có mức hòa vốn thấp hơn, chẳng hạn như Ả Rập Xê Út, giá cao hơn luôn là tin tức đáng hoan nghênh. Xét cho cùng, Vương quốc này đang thực hiện một chương trình đa dạng hóa kinh tế tiêu tốn hàng trăm tỷ USD. Không có nguồn nào khác có thể mang về hàng trăm tỷ này ngoại trừ doanh thu từ xuất khẩu dầu mỏ.

Tất nhiên, điều này khiến các nền kinh tế vùng Vịnh ở trong cùng một vòng luẩn quẩn mà ​​đã chứng kiến họ phải vật lộn trong cuộc khủng hoảng giá dầu vừa qua. Theo Moody’s, điều đó cũng sẽ cản trở nỗ lực đa dạng hóa của họ.

“Nếu giá dầu trung bình là 55 USD/thùng ... chúng tôi kỳ vọng sản xuất hydrocacbon sẽ vẫn là ngành đóng góp lớn nhất vào GDP của các quốc gia vùng Vịnh, nguồn thu chính của chính phủ và là động lực chính của sức mạnh tài khóa trong ít nhất một thập kỷ tới”, Cơ quan xếp hạng này cho biết trong báo cáo của mình.

Đây là một vấn đề trong một thế giới mà nhiều nền kinh tế lớn đang rời xa dầu mỏ. Theo Moody’s, trớ trêu thay, một vấn đề khác là động lực đa dạng hóa sẽ thúc đẩy sự cạnh tranh trong nội bộ GCC, cuối cùng cản trở nỗ lực đa dạng hóa của mọi thành viên.

Cơ quan xếp hạng lưu ý rằng các nguồn lực cần thiết để tài trợ cho sự đa dạng hóa này cũng bị hạn chế, tạo thêm nghi ngờ về cơ hội thành công của bất kỳ sự thúc đẩy đa dạng hóa nào. Lý do của sự khan hiếm tài nguyên này nằm ở cách thức điều hành của các quốc gia này.

Các công dân trong GCC được hưởng một cuộc sống phần lớn là được miễn thuế và nhiều dịch vụ xã hội do nhà nước trợ cấp như chăm sóc sức khỏe và giáo dục. Điều này có nghĩa là họ vẫn vui vẻ và bỏ phiếu một cách thích hợp, nhưng nó cũng có nghĩa là có rất ít nguồn thu từ thuế được sử dụng để cắt giảm nguồn thu từ dầu mỏ vào nền kinh tế. Bất kỳ sự thay đổi nào trong khế ước xã hội đó sẽ nguy hiểm cho giới tinh hoa cầm quyền.

Có vẻ như các nền kinh tế vùng Vịnh đã tự dồn mình vào thế khó, và cách duy nhất để rời bỏ nó có nguy cơ bị lật đổ với tất cả những tác động mạnh mẽ của mọi thay đổi chế độ rất lâu đời. May mắn cho họ, thời kỳ hậu dầu mỏ vẫn còn trong tương lai xa mặc dù nhiều dự đoán cho rằng chúng ta chỉ còn vài năm nữa là có thể đạt được nhu cầu dầu cao nhất. Chỉ cần nhìn vào đợt phục hồi giá dầu gần đây nhất.

Đối với tất cả những lời thổi phồng xung quanh việc lắp đặt năng lượng tái tạo và doanh số bán xe điện ngày càng tăng, thực tế là giá dầu không chỉ phục hồi về mức trước đại dịch mà còn vượt mức đó cho thấy rằng dầu vẫn đang tiếp tục tăng mạnh.

Và trong khi dầu đang tăng mạnh, thì các nền kinh tế vùng Vịnh cũng sẽ như vậy.

Nguồn tin: xangdau.net